پلان استراتیژیک پوهنتون طلوع سعادت (1401-1405)
پیشگفتار
در قرن حاضر که تغيير وتحول بنيادين، یکی از مشخصات اصلی آن به شمار مي رود، مسایلی مانند: علم و تکنالوژی، تحقيق و انکشاف، پوهنتون و تعليم و تربيه در آن حايز اهميت خاصی مي باشد. امرار حيات مراکز علمی در گرو کوشش های مستمر براي تطابق يافتن با شرايط دايماً متحول و تلاش بي وقفه براي يافتن جايگاه مناسب با اهداف نهایی و مشخص این نهادها است و لذا موفقيت در اين امر مهم به رسالت اين مراکز و تعيين جايگاه آنها در عرصه رقابتي، براي توفیق خدمت بستگي دارد. با توجه به اهداف انکشافی هزاره سوم و اهداف انکشافی پایدار، جهت گيري به سوي فعاليتهاي متمرکز، انکشاف تکنالوژی معلوماتی و ارتباطات، افزايش تقاضا براي پروژه هاي تحقيقاتي، افزايش شمار محققان و پژوهشگران، تأمين رفاه اجتماعي جوامع، ايجاد مراکز تحقیق و مطالعات استراتژیک ، افزایش مراکز مؤسساتی و موارد مشابه، تماماً از محورهايي هستند که الزامات پیشرفت و انکشاف را تشکیل می دهند.
انکشاف و توسعه مراکز علمی، تحقیق و پژوهش تنها مختص جوامع خاصی نيست، بلکه هر جامعه اي که برمبناي ایجاد هماهنگی در رشد فرآيندهاي اجتماعي با رعایت مقیاس های علمی و تعيين و تراکم دانش در جامعه و به تبع آن فراگير شدن دانش پژوهشي، در حال رشد و پيشرفت باشد، نيازمند ترسيم تصویری توسعه یافته از مراکز علمي و پژوهشي (مؤسساتی) آينده خود است. ترسيم نقشه راهی منسجم از پوهنتون، نيازمند يک نظام منسجم پلانگذاری دقيق و اصولي است که مديريت را در راستاي تطبیق و تحقق رسالت ها و اهداف نهایی مجموعه در مسيري روشن قرار مي دهد. دستيابي به عملکرد بالا در ارائه خدمات هوشمند تنها وابسته به کارايي بالاي خدمت رسانی نميباشد، بلکه ايجاد ارزش افزوده در ارائه خدمات مطلوب متناسب با شرایط و تغییرات پیرامون نهاد و نحوه تعامل با تغییرات می باشد، که اين افزايش عملكرد با نگاه به مقوله تحولات و سرعت رو به رشد رقابتی امروز، سبب گردیده برنامه ریزی در این حوزه از اهمیت بسیاری برخوردار گردد. بدین ملحوظ، توسعه و پیشرفت پوهنتون ها و مراكز علمی آموزشي موجب رقابت تنگاتنگ عرضه كنندگان دانش و مهارت برای ارائه خدمات شده است.
از سوی دیگر، با توجه به معیارهای یازده گانه تضمین کیفیت و اعتبار دهی وزارت تحصیلات عالی امارت اسلامی افغانستان، داشتن پلان استراتژیک یکی از ارکان کلیدی در هر پوهنتون می باشد. لذا در اين راستا، از اوايل سال …. شورای علمی پوهنتون طلوع سعادت، کمیته تدوین پلان استراتژیک را ایجاد نموده تا با تهیه پلان متذکره در دوره زمانی میزان 1401 الی میزان 1405 مسیر انکشاف و توسعه پوهنتون را در پنج سال آینده طراحی نمایند. کمیته تدوین پلان استراتژیک که شامل اعضای رهبری، اداری و تخنیکی پوهنتون و متخصصین پلانگذاری استراتژیک هستند در مدت چند ماه تلاش موثر، پلان کنونی را با توجه به شرایط عینی پوهنتون، وضعیت افغانستان، معیارهای وزارت تحصیلات عالی و عوامل درونی و بیرونی موثر بر فعالیت های علمی پوهنتون تهیه نمودند
چارچوب برنامه استراتیژیک پوهنتون طلوع سعادت
هر سازمان برای طرح تدوین های مؤثر خود نیاز به دیزاین یا مُدل های کاری دارد تا موارد را بهتر از طریق سروی ها پرسشنامه ها در ابتدا شناسایی و به تعقیب آن پلانگذاری نماید. پوهنتون طلوع سعادت نیز این برنامه ها را در یک مُدل سه مرحله ی در نظر گرفته است.
در قدم نخست برای تدوین پلان ستراتیژیک فورمه ها برای جمع آوری معلومات مطلوب پوهنتون طلوع سعادت تهیه. توزیع جمع آوری شده و این روند معلومات پوهنتون را در راستای نیازمندی ها و اولویت بندی ها یاری رسانده است، در حقیقت، هدف این مرحله را دریافت حقایق واقع بینانه و وضعیت کنونی مؤسسه تحصیلات عالی طلوع سعادت تشکیل میدهد.
در قدم دوم تجزیه و تحلیل وضعیت کنونی مؤسسه با استفاده از تحلیل روش (SWOT) صورت گرفته است. بر مبنای این تحلیل پوهنتون به دریافت نکات قوت، ضعف، فرصت ها و تهدید ها دست یافته است. پوهنتون طبق رهنمود ارائه شده وزارت تحصیلات عالی برای هریک از آن ها رتبه و ضریب در نظر گرفته است. قابل ذکر است که در این تجزیه و تحلیل استادان، کارمندان و جمعی از محصلان ممتاز پوهنتون سهمگیری فعال داشتند و در نهایت وضعیت پوهنتون از یافته های تحلیل سوات روشن شد.
در این تحلیل پوهنتون در حالت استراتژی های محافظه کارانه قرار گرفت. روی این ملحوظ پوهنتون با استفاده از فرصت های محیطی بر نکات ضعف داخلی جهت رفع و کاهش ضعف ها تمرکز نمود. با در نظر داشت این عملکرد به تدوین دیدگاه و ارزش های پوهنتون پرداخته شد که استقراریت مسیر استراتژیک را مشخص ساخت، و به تعقیب آن پوهنتون به تدوین اهداف کلی و استراتژیک خود پرداخت.
در مرحله دوم پوهنتون برای ساختار پلان (Action plan) اقدام نموده است تا با در نظرداشت نیازمندی ها و اولویت بندی ها به اهداف نهایی خویش برسد.
در مرحله سوم پوهنتون به ارزیابی برنامه های استراتژیک خود پرداخته است و برای آن مکانیزم مشخص را تدوین نموده است که در بخش سوم ( مرحله سوم ) این پلان قابل مشاهده میباشد.
بنابر توضیحات قبلی در زمینه چارچوب برنامه های استراتژیک پوهنتون به شکل خلاصه میتوان گفت که مپوهنتون طلوع سعادت از دو مُدل که در طرزالعمل تدوین پلان استراتژیک وزارت تحصیلات عالی برای پوهنتون ها و موسسات تحصیلات عالی ( بهار 1398) آورده شده است، پلان استراتژیک پنج ساله ی خویش بر اساس مدل پیشنهادی اول که شامل سه مرحله و هفت گام یا فصل است و هر فصل آن مباحث، مطالب و جزئیات خود را داراء میباشد، تهیه، ترتیب و تدوین نموده است.
تعیین اولویت استراتیژیک
باتوجه به دیدگاه ها و نظریات هیئت رهبری، استادان و کارمندان در داخل پوهنتون و شرکای استراتیژیک در بیرون از پوهنتون، استراتیژی های دفاعی و رقابتی می تواند کارایی مناسب برای دستیابی به اهداف تعریف شده داشته باشد. پس به صورت خلاصه استراتیژی منتخب به صورت زیر اولویت بندی می شود.